رامالینه‌كا زانستی بو نه‌خوشێن نه‌ڤه‌گر

رێڤه‌به‌ریا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهوكێ‌ ب پشته‌ڤانیا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ رابوویه‌ ب رامالینه‌كا زانستی بو نه‌خوشیێن نه‌ڤه‌گر ل سه‌رانسه‌ری بارێزگه‌ها دهوكێ‌ به‌ێز د. عبدالله‌ جاسم وه‌ك سه‌رپه‌رشتێ‌ گشتی ڤێ‌ رامالینێ‌ بو وار گوت : ئه‌گه‌ر ئه‌م بهێن و سه‌حكه‌ینه‌ نه‌خوشخانێن خو  ل دهوكێ‌ و سه‌رانسه‌ری عیراقێ‌ دێ‌ بینی ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی مرنا نه‌خوشا نه‌مانه‌ وه‌كی نه‌خوشێن به‌رێ‌ وه‌كی تیفویێ‌ و مه‌لاریێ‌ و ئێشا زراڤ ( سل ) ئه‌ڤ نه‌خوشیه‌ دگوتنێ‌ ئێشێن ڤه‌گر لێ‌ نوكه‌ ئه‌گه‌رێ‌ مرنا خه‌لكی ب ڤان نه‌خوشیێن نوكه‌ یه‌  وه‌كی نه‌خوشیا فیشارا خوینێ‌ و ئێشا شه‌كرێ‌ و ئێشا دلی و قه‌له‌وی و ئه‌ڤ نه‌خوشیه‌ گرێدای ب ژیانا خه‌لكیڤه‌ كو بارێ‌ ئابوری باش بوی و خوارنێن وان هه‌می هاتینه‌ گوهورین و نه‌كرنا وه‌رزشێ‌ نه‌خوشی ژی هاتینه‌ گوهورین له‌ورا مه‌د ڤیا ئه‌م بزانین رێژا ڤان نه‌خوشیا ل كومه‌لگه‌هێ‌ چه‌نده‌ وه‌كی مه‌ چه‌ند ژ ( 100 ) نه‌خوشێن به‌رزبونا فیشارا خوینی و چه‌ند كحولێ‌ ڤه‌دخون چه‌ند دقه‌له‌ون و چه‌ند ئێشا شه‌كرێ‌ هه‌نه‌ و چه‌ند فیقی و زه‌رزه‌واتی دخون و چه‌ند فیقی ناخون وچه‌ند جگارا دكێشن و چه‌ند وه‌رزشێ‌ یان لڤینێ‌ دكه‌ن ئه‌ڤه‌ژی كاره‌كێ‌ زور مه‌زنه‌ و نه‌ی ب ساناهیه‌  ئێك ملیون مروف ل پارێزگه‌ها دهوكێ‌ دژین ئه‌م رابوین بو دروستكرنا چه‌ند تیما به‌لاڤكرن بو سه‌ره‌دانا 1200 مروڤا ژێگرین ژ ژنك و مێركا كو ژیێ‌ دناڤبه‌را 25 تا 64 سالا  ب رێكا چیڤێ‌ كوره‌ ( گریقه‌ عشوائیه‌ ) ل سه‌رانسه‌ری پارێزگه‌ها دهوكێ‌ هه‌ر ژ زاخو هه‌تا كه‌له‌كا یاسین ئاغایی و دێ‌ رینینه‌ خوارێ‌دگه‌ل و چه‌ند پرسیارا ژێ‌ كه‌ین و چه‌ند پیڤه‌ر مه‌ هه‌نه‌ و لدیڤ وان پیڤه‌را دێ‌ لێرینین كا فیشارا خینی چه‌نده‌ و شه‌كرا وی چه‌نده‌ و چه‌ند یێ‌ قه‌له‌وه‌ و سه‌نگا وان چه‌نده‌ و هنده‌ك سه‌مپلا خوینا وان وه‌رگرین وفرێكه‌ینه‌ تاقیگه‌هێ‌ دا بزانین كا ئه‌ڤ نه‌خوشیه‌ چه‌ندن د به‌ربه‌لاڤن دوهن چه‌ند تێدا هه‌یه‌ و شه‌كر چه‌ند تێدا هه‌یه‌ و ئه‌گه‌رێن دی چه‌ند تێدا هه‌نه‌ و بو ڤێ‌ ئه‌گه‌رێ‌ مه‌ ( 12 ) تیم پێكئیناینه‌ هه‌ر تیمه‌ك ژ نوژداره‌كی و كارمه‌نده‌كی و كارمه‌نده‌كێ‌ تاقیگه‌هێ‌ و شوڤێره‌كی و دهاتینه‌ به‌لاڤكرن وه‌كی ئیشه‌كی مروڤا ل تاخه‌كی دێ‌ به‌لاڤه‌بن و كه‌سه‌كی دێ‌ بو خو ژێگرن ل ده‌سپێكێ‌ دێ‌ بیژینێ‌ ئه‌م كینه‌ و مه‌ره‌ما مه‌ چیه‌ و هه‌تا نوكه‌ خه‌لكێ‌ مه‌ زور یێ‌ هاریكاره‌ دگه‌ل مه‌ و مه‌ره‌ما سه‌ره‌كی ئه‌وه‌ كومكرنا ڤان پێزانینا بو ب فاكته‌رێن مه‌ترسێ‌ یێن سه‌ره‌كی به‌لاڤبونا  ڤان نه‌خوشیا و دانا پلانه‌كێ‌ چه‌وا خه‌لكی تێبگه‌هینین و چه‌وا سه‌ره‌ده‌ریێ‌ دگه‌ل ڤان نه‌خوشیا كه‌ت و یا ژهه‌میا گرنگتر ئه‌وه‌ كو چه‌وا خه‌لكێ‌ مه‌ دێ‌ خوپارێزیت  برێكا وه‌رزشێ‌ و نه‌كێشانا جگارێ‌ نه‌ڤه‌خوارنا كحولێ‌ وكێمكرنا رێژا دوهنی دناڤ خوارنێدا و خوارنا فیقی و زه‌رزه‌واتی و چه‌وا دێ‌ سه‌ره‌ده‌ریێ‌ دگه‌ل شێوازا نوی یاژیانا نوكه‌ كو خوارنه‌كا زێده‌ و نه‌ وه‌رزشكرن .
دپرساره‌كێدا كا ئه‌ڤ رامالینه‌ گه‌هشیه‌ چ قوناغ و باوه‌ریا هه‌وه‌ ب ڤان جوره‌ به‌رسڤێن خه‌لكی تا چ راده‌یه‌ به‌رێزی گوت :
هه‌ر مالێ‌ دێ‌ ئێكی ژێگرین و دێ‌ هه‌ولده‌ین كو ئه‌م بتنێ‌ رینینه‌ خوارێ‌ و دبێژینی كو هه‌ڤ پێزانینه‌ دپاراستینه‌ و كه‌س نزانین و ئه‌و كه‌س یێ‌ ئازاده‌ ئه‌گه‌ر نه‌ ئاخڤیت , ل روژا 2—10 دێ‌ ئه‌ڤ رامالینه‌ ب دوماهیك هێن و ئه‌ڤ پێزانینه‌ پشتی دهێنه‌ كومكرن دناڤ كونگرێ‌ میزوبوتامیا دا دێ‌ هێنه‌ راگه‌هاندن ئه‌وێ‌ دێ‌ هێنه‌ به‌ستن ل پارێزگه‌ها دهوك دهه‌یڤا ( 10 ) دا ئه‌ڤ پێزانینه‌ دێ‌ بیته‌ وه‌ك به‌رنامه‌ك كو رێڤه‌به‌ریا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهوكێ‌ ل پاشه‌روژێ‌ ل دیڤ ڤان پێزانینا كار بكه‌ت ...  
 به‌رێز د. علی عبدالغنی ئێك ژ  سه‌رپه‌رشتێن رامالینێ‌ بو وار گوت :
مه‌ره‌ما مه‌ یا سه‌ره‌كی ل ڤێ‌ رامالینی ئه‌وه‌ كو بزانین رێژا نه‌خوشیێن نه‌ڤه‌گر ل سه‌رانسه‌ری پارێزگه‌ها دهوكێ‌ بزانین و رێژا به‌ربه‌لاڤبوونا ڤان نه‌خوشیا ل پارێزه‌هێ‌ و ل پاشه‌روژێ‌ ئه‌م بشێن كونترولی لسه‌ر ڤان نه‌خوشیان بكه‌ین و ب رێكێن زانستی خه‌لكێ‌ پارێزگه‌هێ‌ هشیار بكه‌ین و رێژا ڤان نه‌خوشیا كێم بكه‌ین و فاكته‌رێن مه‌ترسێ‌ یێن نه‌خوشیێن نه‌ڤه‌گر ل پاشه‌روژێ‌ , ئه‌ڤ رامالینه‌ بو ماوێ‌ ( 20 ) روژا دێ‌ ڤه‌كێشیت ( 12 ) تیما پێكهاتیه‌ دێ‌ ئه‌ڤ تیمه‌ سه‌ره‌دانا هنده‌ك مالا كه‌ن یێن هاتینه‌ ده‌ستنیشانكرن ب رێكه‌كا زانستی  ( 1200 ) مروڤ پشكدارن دێ‌ رامالینێدا بو نه‌خوشێن نه‌ڤه‌گر وه‌كی نه‌خوشیێن ( شه‌كرێ‌ – فیشارا خوینێ‌ – كلسترولی یان چه‌وری ) هیڤی خوازین كو خه‌لكێ‌ مه‌  دهاریكار بن دگه‌ل ڤان تیما یێن سه‌ره‌دانا وان دكه‌ن ژبو به‌رژه‌وه‌ندیا گشتیا وان و پارێزگه‌هێ‌  .....