داخواز دهێته كرن باجه ل سه‌ر جگارا زێده‌ببیت
هاتیه بلاڤکرن روژا ئێک شه‌مبێ, 1 خزیران 2014 - 9:15am
بلندكرنا باجا ل سه‌ر تووتنێ دبیته ئه‌گه‌رێ كێمكرنا مرن و نه‌خۆشیێ دوریشمێ چالاكیا دوهی رێكه‌فتی 31 گۆلانێ یا رێڤه‌به‌ریا گشتیا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهۆكێ بوو كو یا رێكه‌فت بوو ل گه‌ل رۆژا جیهانیا نه‌كێشانا جگارێ.
ل ده‌سپێكا ڤێ چالاكیێ یا كو ل جادا دادگه‌ها دهۆكێ هاتیه ئه‌نجام دان، ئاماده‌بووی ل سه‌ر دوكانێن ده‌وروبه‌رێ جهێ چالاكیێ به‌لاڤه‌بوون و پۆسته‌ر ل سه‌ر دوكانداران به‌لاڤكرن و هیڤی خواست كو جگاره و نارگلیه نه‌هێنه كێشان یانژی هه‌ر چو نه‌بیت بهێنه كێمكرن.
د. نزار عسمه‌ت، رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ساخله‌میێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ ئاماژه ب وێ چه‌ندێ كر كو رێڤه‌به‌ریا گشتی یا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ هه‌ر نه‌خۆشیه‌كێ خوه پاراستن دانایه پێشیێ ل به‌ری چاره‌سه‌ریێ و گۆت: (جگاره ئێك ژ وان رێیانه یێن نه‌خۆشیێ په‌یدا دكه‌ت و ئه‌و كه‌ره‌ستێن ژ تووتنێ دروست دبن، دبنه ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی یێ په‌یدابوونا گه‌له‌ك نه‌خۆشیان ل ده‌ف مرۆڤان).
رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ساخله‌میێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژی كر كو جگاره ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی یێ نه‌خۆشیێن په‌نجه‌شێرێ و دلی و ده‌مارانه و گۆت: (سالانه ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ چه‌ند كه‌س دبنه قوربانی جگارێ كو ل دووڤ راپۆرتا ساخله‌می یا جیهانی سالانه 600 ملیۆن كه‌س دبنه قوربانی جگارێ و تووتنێ، 10% ژی نه ئه‌ون یێن جگارا دكێشن، ئه‌ون یێن ل ده‌ف دهێنه كێشان یان ژی ئه‌ون یێن چووینه جهه‌كی كو به‌ری وی ده‌می جگاره یا ل وێرێ هاتیه كێشان).
نه‌ڤه‌شارت كو جگاره ژبلی زیانێن ساخله‌میێ كارتێكرنێ ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن جڤاكی و ئابووری یێن تاكی و خێزانێ دكه‌ت.
د. نازك عه‌بدولره‌حیم ل دۆر زیانێن نارگیلێ دیاركر كو نوكه به‌رێ خه‌لكێ دهۆكێ ب ره‌نگه‌كێ چاڤ تاری به‌رێ خوه یێ دایه نارگیلێ و یێ جگارێ ژی خوه دایه پاش و گۆت: (جگاره و نارگیله 400 مادێن ژه‌هركری د ناڤا خوه دا د هه‌لگرن و ئه‌ڤه ژی زیانێ دگه‌هیننه ساخله‌میا مرۆڤی).
زێده‌تر گۆت: (خۆشیا نارگیلێ یا جودا ژ جگارێ ئه‌وه كو جهێ هنده‌ك ئاڤێ یێ د ناڤ نارگیلێ دا هه‌یی، ئه‌و مادێ وێ دچیته ناڤ وێ ئاڤێ و ده‌ردكه‌ڤیت، ته‌راتیه‌كێ دده‌ته گه‌وریا مرۆڤی و هه‌ست ب نه‌رماتیه‌كێ دكه‌ت و دبێژن كو ژ جگارێ باشتره، به‌لێ یا راست وه‌سا نینه و زیانه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن دگه‌هینیته ساخله‌میا مرۆڤی، هه‌مان ژه‌هره دچیته د ناڤ ئاڤێ دا و جاره‌كا دڤه‌گه‌ریته گه‌وریا مرۆڤی).
دا زانین ژی كو كێشانا جگارێ ب تنێ تووتنه‌كا هشكه و یا بێ تامه و هنده‌ك ئاگری به‌ردده‌نێ و گۆت: (نارگیلێ تام یا تێدا، هه‌ر كۆمپانیه‌ك یا ب كه‌یفا خوه خۆشیه‌كێ دده‌تێ و خه‌لكی دخاپینیت، ئه‌و شرینی یا د سۆژیت و گه‌له‌ك مادێن ژه‌هراوی ژێ ده‌ردكه‌ڤن).
ل دۆر ئه‌و ره‌ژیا دهێته بكارئینان ژی گۆت: (چو یا سرۆشتی بیت و چو ژی یا ده‌ستكرد بیت، دوه‌م ئوكسیدێ كاربۆنێ یێ تێدا، ئه‌و دچیته د ناڤ دلێ وان دا یێ ب كار دئینن، یێ دچیته د ناڤ خوینێ دا و ناهێلیت ئۆكسجین ب سرۆشتی بچیته د ناڤ له‌شێ وان دا، ئه‌ڤه ژبلی وێ زیانا دگه‌هینیته ده‌وروبه‌رێن خوه).
گۆتژی: (یا ژ هه‌موویان خرابتر ئه‌وه كو ئه‌و كه‌سێن دكێشن ب تایبه‌ت زارۆ گه‌له‌ك پێڤه دهێنه گرێدان ژ به‌ر وێ رێژا زێده یا نیكوتینێ د ناڤ نارگیلێ و جگارێ دا، به‌رده‌وام دبیته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو ب كار بینی).
ل دۆر قانوونا نه‌هێلانا جگاره‌كێشانێ، ئه‌ندامێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ، دا زانین كو به‌رده‌وام خۆشتڤیێن گه‌له‌ك كه‌سان ژ ئه‌گه‌رێ ڤێ جگارێ ژ به‌ر دلێ وان دچن، ئه‌ڤجا دڤێت بزاڤێ بكه‌ین رۆژ بۆ رۆژێ ئه‌ڤ جگاره كێشانه به‌ر ب كێمبوونێ ڤه بچیت.
محه‌مه‌د عه‌لی یاسین گۆت: (ژ لایێ قانوونی ڤه ب گۆره‌ی قانوونا هژمار 31 یا سالا 2007 كو ژ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ده‌رچوویه ب تێر و ته‌سه‌لی به‌حس ل رێ و ئالاڤێن به‌لاڤبوونا ڤێ جگاره‌كێشانێ دكه‌ت).
زێده‌تر گۆت: (ئێك ژ وان رێیا ئه‌وه كو ب مخابنی ڤه هه‌ر زارۆیه‌كێ بڤێت دشێت ب ئازادانه هه‌ر جگاره‌كا بڤێت كرین و فرۆتنێ پێ بكه‌ت كو ئه‌ڤه ل وه‌لاتێن جیهانێ یا قه‌دغه‌كریه، د ڤێ قانوونێ دا هاتیه قه‌ده‌غه‌كرن و ل جهێن گشتی ژی، پێدڤی بوو ل سالا 2008 هاتبایه ب كارئینان، به‌لێ كار پێ ناهێته كرن، پێدڤیه ئه‌م هه‌موو پشته‌ڤان بین، ئه‌ڤ قانوونه بهێته ب كار ئینان).
رێڤه‌به‌رێ كارۆبارێن خۆپاراستنێ، د. سیروان محه‌مه‌د ئه‌سوه‌د، گۆت: (ئێك ژ پرۆگرامێن مه ئه‌وه كو ئه‌م رۆژێن جیهانی ساخ بكه‌ین و رۆژا نه‌كێشانا جگارێ ژی مه ب هه‌لكه‌فتا رۆژا وێ یا جیهانی ل ژێر درووشمێ بلندكرنا باجا ل سه‌ر تووتنێ دبیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا مرن و نه‌خۆشیێ مه ساخ كر).
.jpg)
ئه‌ڤ مالپه‌ره فرێکه
