سه‌نته‌ره‌كێ چاندنا مه‌ژیێ هه‌ستى ل دهۆكێ دێ هێته دروستكرن
هاتیه بلاڤکرن روژا ئێک شه‌مبێ, 10 گولان 2015 - 12:11am
سه‌نته‌ره‌كێ چاندنا مه‌ژیێ هه‌ستى ل دهۆكێ دێ هێته دروستكرن
هژمارا تووشبوویێن تالاسیمیا ل دهۆكێ ژ هزار نه‌خۆشان ده‌ربازبوو
رۆژا جیهانى یا نه‌خۆشیا تالاسیمیایێ ب هه‌ڤكاریا رێڤه‌به‌ریا گشتى یا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهۆكێ و كومه‌لا تالاسیمیایێ هاته ساخكرن، ل دووڤ گۆتنێن بسپۆران سالانه 75 نه‌خۆشێن تالاسیمیایێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ زێده‌دبن و هژمارا تووشبوویێن وێ ل دهۆكێ گه‌هشته 1008 نه‌خۆشان و رێڤه‌به‌ریا گشتى یا ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهۆكێ دیاردكه‌ت كو وان پروگرامه‌ك هه‌یه بۆ كێمكرنا ڤێ نه‌خۆشیێ و ل گه‌ل رێكخراوه‌كا ئیتالى كاردكه‌ن كو سه‌نته‌ره‌كێ چاندنا مه‌ژیێ هه‌ستى ل دهۆكێ دروستبكه‌ن.
محیه‌دین عه‌بدۆلا، سه‌رۆكێ كۆمه‌لا تالاسیمیا لقى دهۆكێ دیاركركو نه‌خۆشیا تالاسیمیا ل هه‌موو جیهانێ یا هه‌ى لێ ل هنده‌ك وه‌لاتان رێژا تووشبوویان زێده‌تره ژ هنده‌ك وه‌لاتێن دیتر و گۆت: كۆمه‌لا تالاسیمیا ل دهۆكێ ساله 1996 هاتیه دامه‌زراندن ل وى ده‌مى 81 نه‌ساخ هه‌بوون و نوكه 850 نه‌ساخ ئه‌ندامن د كۆمه‌لێ دا و هژماره‌كا نه‌ساخانژى ئه‌ندام نینن و دبیت ل هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دیتر قه‌ستا دهۆكێ بكه‌ن بۆ چاره‌سه‌ریێ و گۆت: ل سالا 2014 ب پشته‌ڤانیا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ 27 نه‌ساخ بۆ وه‌لاتێن هندێ و ئوردنێ هاتبوونه ره‌وانه‌كرن بۆ چاره‌سه‌رى نوكه ساخله‌میا وان باشه.
د. نزار عسمه‌ت، رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ساخله‌میا پارێزگه‌ها دهۆكێ دیاركركو ساخكرنا رۆژا جیهانێ یا تالاسیمیا ئێكه ژ وان رۆژان هه‌ر سال ئه‌م گرنگیى پێ دده‌ین، ژبه‌ركو نه‌خۆشیا تالاسیمیا ئێك ژ وان نه‌خۆشیانه كو ل ده‌ڤه‌را مه یا هه‌ى و هه‌تا نوكه مه زارۆ هه‌نه تووشى ڤێ نه‌خۆشى دبن وخێزان هه‌نه هه‌تا نوكه زارۆیان په‌یدادكه‌ن كو هه‌لگرێن ڤێ نه‌خۆشیى نه و گۆت: كارێ رێڤه‌به‌ریا ساخله‌میێ چه‌ند ئه‌ركا بخوڤه دگریت ژوانژى ره‌وشه‌نبیریا ساخله‌میێ دوارێ تالاسیمیایێ دا و دێ چاوا زانین ئه‌ڤ نه‌خۆشیه یا هه‌ى و ب له‌ز چاره‌سه‌ركه‌ن و یا دویێ ئه‌م لێ دگه‌ریێن كا كێ ئه‌ڤ نه‌خۆشیه هه‌یه، به‌رى ماره‌برینێ پشكنینان بۆ دكه‌ین.
د.نزار عصمه‌ت دیاركر، هه‌كه نه‌خۆشى دناڤ هنده‌ك مالا دا هه‌بیت و به‌رى ماره‌برینێ دیارببیت ئه‌و به‌رهه‌ڤیێن خوه دكه‌ن دا زارۆیێن وان نه‌بنه هه‌لگرێن نه‌خۆشیا تالاسیمیا و دیسا چاره‌سه‌ریا نه‌خۆشێن تووشبووى ژى دكه‌ن و گۆت: دانا خۆینێ وكه‌ره‌ستێن خوینێ زۆرا گرنگه لێ چاره‌سه‌ریا بنه‌ره‌تى ئه‌وه ئه‌م بشێین مه‌ژیێ هه‌ستى بو وان بچینین، داكو وان ژ ڤێ نه‌خۆشیێ قورتال بكه‌ین و گۆتژى: ئه‌ڤه ئێك ژگرنگیا به‌رنامێ مه‌یه، ئه‌ركێ مه ئه‌وه بشێین وان سازیان و بسپوریان هه‌موویان په‌یدابكه‌ین و ڤان نه‌خۆشان هه‌موویان چاره‌سه‌ربكه‌ین.
رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ساخله‌میا دهۆكێ ئه‌وژى دیاركر كو وان پلانه‌ك دگه‌ل رێكخراوه‌كا ئیتالى یا هه‌ى بشێین سه‌نته‌ره‌كێ چاندنا مه‌ژیێ هه‌ستى ل دهۆكێ دروست بكه‌ن و گۆت: وێ رێكخراوێ پشته‌ڤانیا مه یا كرى دێ هه‌ولده‌ین چاره‌سه‌ریا هه‌موویان ل دهۆكێ په‌یدا بكه‌ین، ئه‌م كار بۆ هندێ دكه‌ین بشێین مه‌ژیێ هه‌ستى بۆ وان زارۆیان ل دهۆكێ بچینین و ل شوونا مه‌زاختنێ ل ده‌رڤه‌ى هه‌رێما كوردستانێمفاى دناڤ هه‌رێمێ دا ژێ وه‌ربگرن و پشته‌ڤانیێ ل زارۆیێن نه‌خوش بكه‌ن، گۆتژى: پلانا نێزیك ئه‌وه سه‌نته‌ره‌كى بۆ نه‌خۆشیا تالاسیمیا دروست بكه‌ین و به‌رى ب دووماهى هاتنا ئه‌ڤ ساله ئه‌و سه‌نته‌ر دێ هێته ڤه‌كرن.
د. روباد مۆئه‌یه‌د، رێڤه‌به‌رێ سه‌نته‌رێ نه‌خۆشیا تالاسیمیا دیاركر كو خزمه‌تا ڤان نه‌خۆشان دهێته كرن، ئه‌ڤ خزمه‌تا یا پشكه‌ڤتى یه و ب تایبه‌ت دبوارێ دابینكرنا خۆینێ و ب تایبه‌تى ئه‌و جۆرین خۆینێ یێن كێم كو هنده‌ك جاران دایك و باب نه‌چاردبوون ل ڤێ جۆرێ خۆینێ یێ كێم بگه‌رن، لێ نوكه هه‌موو جۆرین خۆینێ ئاماده‌كرینه و چو ئاریشه نینن وخۆینبه‌خش یێ زێده‌دبن و چاره‌سه‌ریا نه‌خۆشێن تالاسیمیا ژ ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى ب رێیا چاندنا هه‌ستیێ مه‌ژى دهێته كرن و هه‌تا نوكه 100 نه‌خۆش بو وه‌لاتێ هندێ و ئوردنێ هاتینه ره‌وانه‌كرن كو ژوانا 26 یێن پارێزگه‌ها دهۆكێ بوون و مه‌ژیێ هه‌ستى هاتیه چاندن.
دیاركر ژى ل سالا بۆرى 933 نه‌خۆشێن تالاسیمیایێ ل دهۆكێ هه‌بوون ئه‌ڤ ساله یێن بووینه 1008 نه‌ساخ كو 75 نه‌خۆش سالانه زێده‌دبن و داخوازكر ژنئینان دناڤبه‌را هه‌لگرێن نه‌خۆشیا تالاسیمیایێ دا نه‌هێته كرن، داكو كونترول ل سه‌ر ڤێ نه‌خۆشى بهێته كرن وژمارا تووشبوویان به‌ره‌ڤ زێده‌بوونى نه‌چیت.
ئه‌ڤ مالپه‌ره فرێکه
